Pochodził z rodziny o patriotycznych tradycjach, jego dziadek brał udział w powstaniu listopadowym, a ojciec – w styczniowym. Urodził się 13 sierpnia 1873 r. w Jurczycach pod Krakowem, ale w 1882 r. rodzina przeniosła się do Lwowa. Na studia wyjechał do Wiednia, gdzie uczył się na Wydziale Artylerii Akademii Technicznej i w 1895 r. rozpoczął służbę w armii austro-węgierskiej. Z niejasnych przyczyn odszedł z wojska osiągnąwszy stopień kapitana i od 1911 r. zaczął prowadzić szkolenia dla młodzieży w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” oraz zaangażował się w ruch skautowy i przekształcenie go w harcerstwo. Organizował także tajne kursy żołnierskie dla polskiej młodzieży.

 

I wojna światowa

Do służby wojskowej powrócił po wybuchu I wojny światowej. Współorganizował Legiony Polskie przy armii austro-węgierskiej. W 1915 r. przebywał na kilkumiesięcznej rehabilitacji po poważnym wypadku samochodowym, jednak już w lipcu 1916 r. objął dowództwo II Brygady Legionów. Rok później, podczas tzw. kryzysu przysięgowego, wraz ze swoimi żołnierzami złożył przysięgę na wierność cesarzowi Niemiec Wilhelmowi II. W tym czasie większość żołnierzy I i III Brygady, związanej z Józefem Piłsudskim, odmówiło przysięgi i wszyscy zostali internowani. Po podpisaniu pokojowego traktatu brzeskiego (9.02.1918) między państwami centralnymi a Ukraińską Republiką Ludową, Haller, który nie zgadzał się z jego postanowieniami (przekazanie URL ziemi chełmskiej), przebił się z żołnierzami do Ukrainy. W kwietniu 1918 r. otrzymał nominację generalską, w maju przegrał bitwę pod Kaniowem i po rozbiciu jego oddziałów przez wojska niemieckie przedostał się do Francji.

 

Błękitna Armia

Kiedy we Francji zaczęła formować się polska armia, Haller wszedł w skład Komitetu Narodowego Polski. Oddziały składały się z Polaków służących wcześniej w wojsku francuskim, armii austro-węgierskiej i niemieckiej oraz Polonii z USA i Brazylii. Z powodu niebieskich mundurów zaczęto ich nazywać Błękitną Armią. W październiku 1918 r. Haller objął w niej dowództwo i walczył z Niemcami w Wogezach i Szampanii. W kwietniu 1919 r. uzbrojone (nowoczesna broń, samoloty i czołgi Renault FT-17) polskie oddziały przekroczyły polską granicę i przybyły do Warszawy. 

 

Zaślubiny Polski z Bałtykiem

Jesienią 1919 r. Haller objął dowództwo Frontu Pomorskiego, który w pokojowy sposób miał  zająć Pomorze, przyznane Polsce na mocy ustaleń traktatu wersalskiego. Polskie oddziały rozpoczęły od przejęcia Torunia, a 10 lutego 1920 r. dotarły nad morze, gdzie w Pucku generał Haller dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem. Przed uroczystością Polacy z Gdańska ofiarowali mu dwa platynowe pierścienie. Odbyła się także msza dziękczynna, a na brzegu ustawiono pamiątkowy słup z orłem Jagiellonów i napisem: „Roku Pańskiego 1920, 10 lutego Wojsko Polskie z generałem Józefem Hallerem na czele objęło na wieczne posiadanie polskie morze”.

 

Od niepodległości do emigracji

W czasie wojny polsko-bolszewickiej Haller objął stanowisko Generalnego Inspektora Armii Ochotniczej, a podczas Bitwy Warszawskiej w 1920 r. dowodził Frontem Północnym. W dwudziestoleciu międzywojennym przewodniczył Związkowi Harcerstwa Polskiego i pełnił funkcję prezesa Polskiego Czerwonego Krzyża. Był także posłem Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej (1922-1923), a po zamachu majowym 1926 r., któremu był przeciwny, odszedł ze służby wojskowej. Później współorganizował opozycyjny wobec sanacji Front Morges i kierował chadeckim Stronnictwem Pracy (1936-1939). Po II wojnie światowej pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 4 czerwca 1960 r. w Londynie. Z inicjatywy harcerzy jego prochy sprowadzono do Polski w 1993 r. i złożono w krypcie kościoła garnizonowego w Krakowie.