Uroczystości odbyły się na Polskim Cmentarzu Wojennym w Bykowni, gdzie spoczywają przedstawiciele polskiej inteligencji, wojskowi, funkcjonariusze, urzędnicy państwowi i samorządowi, dziennikarze i nauczyciele, w tym tysiące bezimiennych ofiar represji stalinowskich.

 

W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele polskiego i ukraińskiego rządu, m.in. Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP na czele z minister Hanną Wróblewską, delegacja Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych RP na czele ministrem Lechem Parellem, dyrektor Wojskowego Biura Historycznego Grzegorz Motyka, licznie zgromadzeni przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, organizacji polskich kijowszczyzny i duchowieństwa różnych wyznań.

 

W tegorocznych uroczystościach udział również wzięli przedstawiciele rodzin ofiar z Federacji Rodzin Katyńskich, Związku Sybiraków i Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939, działacz antykomunistycznej opozycji Bogdan Mirosław Rybicki.

 

Licznie reprezentowane były władze Ukrainy: m.in. przez przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Komunikacji Strategicznej na czele z ministrem Mykołą Toczyckim, MSZ Ukrainy z zastępcą ministra Ołeksandrem Miszczenką, Ministerstwa ds. Weteranów Ukrainy z dyrektorem Departamentu Departamentu Edukacji Patriotycznej Kyryło Dorolenką, Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej z p.o. przewodniczącą UIPN Julią Hnatiuk, Państwowej Służby Ukrainy ds. Polityki Etnicznej i Wolności Sumienia z zastępcą przewodniczącego  PSUdsPEiWS Wiktorem Wojnałowiczem.

 

Uczestnicy złożyli kwiaty i zapalili znicze, oddając hołd obywatelom RP, rozstrzelanym przez NKWD w ramach zbrodni katyńskiej. Uczcili także pamięć ukraińskich ofiar sowieckiego totalitaryzmu, którzy spoczywają na terenie Narodowego Rezerwatu Memorialno-Historycznego „Bykowniańskie Mogiły”.

 

W trakcie wystąpień podkreślano, że Bykownia jest miejscem pamięci zarówno dla Ukraińców, jak i Polaków, których dotknęły represje totalitarnego reżimu, podkreślono też, iż pamięć o ofiarach jest fundamentem polsko-ukraińskiego dialogu historycznego. Zwracano też uwagę na łączące oba narody wspólne zagrożenie – źródło cierpienia ofiar spoczywających m.in. w Bykowni – jakim był i pozostaje rosyjski imperializm i terror. Przemawiający podkreślali symbolikę Bykowni w kontekście dzisiejszych, tragicznych wydarzeń oraz zbrodni dokonywanych przez Rosjan w ich wojnie przeciwko Ukrainie. Staje się to przyczynkiem do refleksji świata cywilizowanego nad totalitaryzmem i jego konsekwencjami.

 

Bykownia znajdująca się na przedmieściach Kijowa, w lesie bykowniańskim, jest jednym z najważniejszych miejsc pamięci ofiar sowieckiego terroru na Ukrainie, zamordowanych przez NKWD w latach 30. i 40. XX wieku. W czasach stalinowskich była jednym z miejsc tajnych egzekucji i pochówków osób represjonowanych w ramach Wielkiego Terroru (1937-1938) oraz późniejszych czystek politycznych. Skazańców – zarówno Ukraińców, Polaków, jak i przedstawicieli innych narodowości – mordowano w więzieniach NKWD w Kijowie, a ich ciała przewożono do lasu bykowniańskiego i tam grzebano w zbiorowych mogiłach.

 

Po oficjalnie przeprowadzonych pracach poszukiwawczych i ekshumacyjnych w latach 2001-2012 Bykownia, po Katyniu, Charkowie i Miednoje, stała się czwartym cmentarzem katyńskim, gdzie spoczywają ofiary Zbrodni Katyńskiej – masowego mordu dokonanego przez NKWD na rozkaz najwyższych władz na Kremlu na polskich jeńcach wojennych i przedstawicielach inteligencji w 1940 r. Decyzja o egzekucji polskich jeńców, podjęta przez Biuro Polityczne KC WKP(b) w dniu 5 marca 1940 r., jest dowodem na zaplanowaną i rozległą operację, wymierzoną w państwo polskie i jej obywateli różnych narodowości, mająca na celu fizyczną eliminację przedstawicieli elit Rzeczypospolitej Polskiej.

 

85 lat od tamtych wydarzeń Bykownia jest świadectwem nie tylko Zbrodni Katyńskiej, lecz konsekwentnie przypomina o innych wciąż nieznanych zbrodniach reżimu komunistycznego, pozostając ważnym miejscem pamięci dla Polaków i Ukraińców oraz symbolem prawdy historycznej.