
Uroczyste przekazanie odzyskanej monety odbyło się w Ambasadzie RP w Canberze. Poza Minister Cienkowską i Ministrem Burke w ceremonii wzięli udział przedstawiciele australijskich urzędów federalnych, korpus dyplomatyczny oraz reprezentanci Australijskiej Policji Federalnej.
Restytucja zbiorów numizmatycznych jest niezwykle trudnym procesem. W przypadku monety Holey Dollar ogromne znaczenie miała współpraca polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z australijskim Działem Kolekcji i Dziedzictwa Kulturowego w Departamencie Infrastruktury, Transportu, Rozwoju Regionalnego, Komunikacji i Sztuki. Decyzję o zwrocie monety do polskich zbiorów podjął Minister Tony Burke, pomimo iż stanowi ona element australijskiego dziedzictwa narodowego. Podczas swojego wystąpienia podkreślił, że jego decyzja podyktowana była prostą zasadą przyświecającą australijskim władzom – potępieniem kradzieży w każdej jej postaci.
Ważną rolę odegrały także policja, prokuratura oraz eksperci z zakresu numizmatyki i historii sztuki. To dzięki ich współpracy udało się namierzyć obiekt w Australii. Kierownik Ambasady RP w Canberze, chargé d’affaires a.i. Marcin Kawałowski szczególnie podziękował Policji Federalnej, w tym obecnym podczas uroczystości funkcjonariuszom z Melbourne i Perth, osobiście zaangażowanym w odzyskanie monety.
Podczas wizyty w Canberze Minister Cienkowska odwiedziła również Australian War Memorial oraz National Gallery of Australia.
Poznaj historię monety Holey Dollar
Moneta Holey Dollar powstała w 1813 r. w Australii. Została wybita na srebrnym dolarze hiszpańskim Karola III i wycięta z meksykańskiej monety z 1777 r. Jest najstarszym środkiem płatniczym wytworzonym w Australii, która wówczas była angielską kolonią. Stanowi zatem symbol australijskiej numizmatyki.
Idealny stan zachowania monety wskazuje na to, że nigdy nie znajdowała się w regularnym obrocie płatniczym. Mogła być elementem podarunku przekazywanego pomiędzy ważnymi osobistościami we wczesnej Australii. Nie wiadomo jednak w jaki sposób opuściła ten kontynent.
W 1914 roku w Amsterdamie monetę zakupił polski kolekcjoner Walery Amrogowicz. Wzbogaciła ona jego kolekcję, która obejmowała około 2 tys. numizmatów, ponad 200 miedziorytów, jak również zbiór akwarel i znaczków pocztowych. Tuż przed swoją śmiercią w 1931 roku Amrogowicz przekazał swoje zbiory Towarzystwu Naukowemu w Toruniu. Następnie trafiły one do Muzeum Okręgowego.
Moneta Holey Dollar w toruńskich kolekcjach przetrwała dwie wojny światowe i upadek komunizmu. Między 2008 a 2017 rokiem została skradziona wraz z kilkuset innymi numizmatami i znalazła się na międzynarodowym rynku aukcyjnym. W 2022 roku dzięki informacjom od policji, prokuratury oraz pracowników Muzeum Okręgowego w Toruniu pracownicy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego odnaleźli ją w Australii.
Wywiad SBS Australia z Minister Martą Cienkowską na temat odzyskanej monety dostępny jest tutaj: https://www.sbs.com.au/language/polish/pl/podcast-episode/minister-przekazanie-monety/cu3ng9f2l